Hoe werkt resthardheid bij een waterontharder?

Veel waterontharders hebben een knop waarmee de resthardheid van het water ingesteld kan worden. Deze knop heet het versnijdventiel of het mengventiel. Hiermee is het mogelijk de waterhardheid in te stellen van water dat reeds door de waterontharder verwerkt is. De standaard instelling is meestal 0 fH, daarmee wordt het water volledig onthard. Alle magnesium en kalk is dan verdwenen uit het water. Toch kunnen er situaties zijn waarin een resthardheid voordelen biedt. Wat deze voordelen zijn, en waarom volledige waterontharding niet altijd de beste instelling is kun je lezen op deze pagina.

Wat is de functie van het mengventiel?

In een waterontharder die werkt op basis van een ionenwisselaar zal de harscilinder alle kalk ionen en magnesium ionen verwijderen. Hier heb je als gebruiker geen keuze in, zo werkt het proces van ontkalken. Wanneer je graag gebruikt maakt van water met een aandeel calcium en magnesium zal er onbehandeld leidingwater met het gezuiverde water vermengd moeten worden. De verhouding hiervan is in te stellen met het mengventiel. Dit is doorgaans een kleine knop op het systeem dat te draaien is. Hoe verder het mengventiel geopend wordt, hoe meer onbehandeld water er gemengd wordt met het reeds ontharde water. Dit betekent dus water met een hogere hardheid dat door de leidingen van de woning stroomt.

Hoe hard is het water?

Het is vrij lastig om nauwkeurig te bepalen wat de resthardheid is van het gemengde water, dit is ook niet af te lezen op het apparaat. Omdat de fabrikant niet weet welke hardheid het water vanuit de waterleiding heeft, kunnen ze ook niet aangeven hoe hard het water na vermenging zal zijn. Ze kunnen wel aangeven in de handleiding dat bijvoorbeeld een kwartslag aan de knop staat voor 10 procent onbehandeld water. Wanneer het standaard water een fH waarde heeft van 14, en vermengd wordt op basis van 1/10 met gezuiverd water met een fH waarde van 0, zal het resultaat dus een fH waarde van 1,4 zijn. Voor een nauwkeurige meting zul je het water dat uit de kraan komt moeten meten.

Waarom zou je gebruik maken van resthardheid?

Het is wellicht niet direct duidelijk waarom je onthard water zou mengen met ongezuiverd water. Hier zijn een aantal situaties waarbij resthardheid van het water voordeel kan bieden:

Er is minder onthardingszout nodig.
Zacht water heeft minder natrium.
Kleine hoeveelheden calcium en magnesium in het water zijn goed voor het lichaam.
Het regeneratieproces zal minder snel in werking treden.
Er is minder spoelwater nodig.v
De kans op lekkage in de leidingen wordt verminderd.
Zacht water voelt minder prettig aan dan iets hard water.

Regenereren van de waterontharder

Wanneer er minder water onthard hoeft te worden, zal het langer duren voordat het regeneratieproces in werking treedt. Deze cyclus wordt bij veel machines in gang gezet op basis van een specifiek volume verwerkt water. Wanneer er minder geregenereerd wordt, zal er ook minder zout gebruikt worden. Wanneer er te weinig zout aanwezig is, kun je met het openen van het ventiel toch de volgende cyclus halen. Zo bespaar je zout en kosten. Wanneer er minder regeneraties plaatsvinden zal er ook minder spoelwater verbruikt worden. Per regeneratie wordt namelijk een vaste hoeveelheid spoelwater gebruikt.

Natrium in hard water

Bij het gebruik van een waterontharder wordt er natrium aan het water toegevoegd. Dit is een standaard proces bij waterontharding. Er worden maximale waardes gesteld aan de hoeveelheid natrium in het water. Wanneer er een risico bestaat dat deze grens wordt overschreden, kan met het mengventiel het natriumgehalte beperkt worden. In België en Duitsland wordt een norm gehanteerd van maximaal 200 mg/l. In deze wetgeving wordt overigens ook vermeld dat het waterleidingbedrijf moet trachten de waarde onder 150 mg/l te houden.

Rekenvoorbeeld regenereren

Wanneer het water vanuit het waterleidingbedrijf binnenkomt met een waarde van 12 fH, en deze naar 0 fH wordt teruggebracht, moet er 12 fH aan kalk uit het water worden verwijderd. Laten we uitgaan van een regeneratie frequentie van eens in de zes dagen. Bij een resthardheid die ingesteld staat op 4 fH, wordt 4/12 ofwel 1/3 van het water niet langer onthard. Dat is dus een besparing van 33 procent. Dit betekent dat het regeneratieproces slechts eenmaal in de acht dagen zal plaatsvinden, een besparing van twee dagen per cyclus dus. Dit voordeel geldt ook voor de hoeveelheid regeneratiezout dat nodig is. Als er voorheen 100 KG zout op jaarbasis nodig was, zal er met een besparing van 33 procent nog slechts 67 kilo zout nodig zijn. Naast regeneratiezout wordt er ook spoelwater bespaard. Dit spaart kosten uit voor water en zout, daarnaast is water met een resthardheid ook minder belastend voor het milieu.

Is onthard water gezond?

De meningen over de gezondheid van hard of zacht water zijn verdeeld. Zover we nu kunnen bepalen heeft de hoeveelheid kalk in het kraanwater niet een aantoonbaar effect op de gezondheid. Over de aanwezigheid van magnesium zijn de meningen verdeeld; er wordt beweerd dat magnesium in leidingwater bevorderlijk is voor de gezondheid. Wanneer je graag een kleine hoeveelheid calcium en magnesium in het water houdt om te drinken, kun je hiervoor het mengventiel gebruiken.

Wat is de maximale fH waarde voor geschikt leidingwater?

Het is een persoonlijke keuze wat de restwaarde van de hardheid in water mag zijn, met een fH waarde tot 7 fH zal er in principe geen kalkaanslag ontstaan in de leidingen of apparatuur zoals een (vaat)wasmachine. Wanneer de resthardheid wordt ingesteld neemt het vermogen om kalkresten af te voeren af. Dit komt door de toename van calcium en magnesium in het water. Het is niet precies te bepalen bij welke hardheid dit het geval is, houd rekening met een waarde van ongeveer 5 fH. Wanneer het water volledig onthard is zal alle kalk uit de leidingen verwijderd worden.

Minder kans op lekkage met kalk

In een geval van ‘kip en ei’ kan het verwijderen van alle kalk juist zorgen voor lekkage in de leidingen. Dit betreft leidingen die reeds scheurtjes hebben, die opgevuld zijn door kalkaanslag. Wanneer de kalk bij volledig zuiver water oplost kan er water door deze scheurtjes komen. Met een zekere water resthardheid zal de reeds aanwezige kalk op zijn plaats blijven waardoor de leidingen niet gaan lekken. De lekkage is daarmee niet te wijten aan de waterontharder, maar juist een gevolg van té zuiver water.

Het gevoel van onthard water

Wanneer water volledig onthard is zal het ook anders aanvoelen. Het ontharde water voelt glad en vet aan. De meningen zijn verdeeld of dit een goede zaak is. Sommige mensen geven aan dat ze dit zeperige gevoel prettig vinden, terwijl andere mensen het water als ‘slijmerig’ bestempelen. Door gebruik te maken van de resthardheid kan het gevoel naar wens worden afgesteld.

Nadelen van niet volledig onthard water

Wanneer water niet volledig onthard wordt kan dit de volgende nadelen veroorzaken:

De waterontharder zal minder vaak regenereren.
Er is meer zeep nodig bij de was om een gelijkwaardig schoon resultaat te bereiken.
Ook bij de vaat zal er meer zeep of een ander reinigingsmiddel nodig zijn.
Je zult meer shampoo moeten gebruiken dan bij volledig onthard water.
Water zal anders aanvoelen, dit is een kwestie van persoonlijke voorkeur.

Volledige waterontharding brengt een aantal interessante voordelen met zich mee in het gebruik. Hoewel een waterhardheid tot 5 fH niet schadelijk zal zijn voor de leidingen of apparaten, kan het in praktijk toch weer andere nadelen geven.

Te weinig regeneren

Overmatig regenereren is niet wenselijk, maar het tegenovergestelde is ook het geval. Wanneer het regeneratieproces te ruim staat ingesteld, bijvoorbeeld bij een verandering in de gezinssamenstelling, kan het regeneratieproces een dag later vallen waarmee de waterontharder niet optimaal functioneert. Er moet een juiste balans worden gevonden.

De resthardheid instellen

Hoewel de meeste waterontharders beschikken over een regeling om de resthardheid in te stellen, bevindt zich deze knop niet altijd op dezelfde positie. In de handleiding van de waterontharder zal dit beschreven worden, raadpleeg de instructies alvorens de instellingen te veranderen. Wanneer er een waterontharder geïnstalleerd is die niet voorzien is van een knop voor de resthardheid, is het mogelijk om een kraan te installeren waarmee dit alsnog mogelijk is. Bij installatie achteraf wordt vaak een combinatie set gebruikt die bestaat uit één stuk metaal. Dit set bestaat uit een tweetal kranen die geopend of gesloten kunnen worden. Dit activeert de bypass instelling, een instelknop kan gebruikt worden om de resthardheid te bepalen.

Standaard bypass kranen werken minder goed, deze kranen werken met drie gelijkwaardige losse kranen. De kraan in het midden wordt geopend waardoor er water langs de waterontkalker moet stromen ofwel de bypass stand. Bij het deels opendraaien zou deze kraan als mengventiel gebruikt kunnen worden, maar dat maakt nauwkeurig instellen nagenoeg onmogelijk. Het is ook niet mogelijk om achteraf de juiste instelling voor de resthardheid opnieuw in te stellen.

Welke resthardheid van water is optimaal?

De perfecte waterhardheid is een persoonlijke keuze waar geen eenduidig antwoord op te geven valt. Bij iedere hardheid van water zijn er specifieke voordelen en nadelen van toepassing. De afweging voor de meest optimale instelling zal per persoon en huishouden sterk kunnen verschillen. Wanneer je geen nieuwe kalkaanslag wilt hebben op de leidingen en apparatuur zoals de wasmachine en vaatwasser, adviseren we om geen hogere instelling te gebruiken dan 5 fH.

Is 5 fH de beste resthardheid?

Nogmaals, je mag zelf bepalen wat de meest optimale resthardheid is. We willen wel in het kort beargumenteren waarom we een voorkeur hebben voor 5 fH. Dit is een waarde waarbij er een minimale hoeveelheid calcium en magnesium in het water aanwezig is. Tegelijkertijd kan er behoorlijk bespaard worden op spoelwater en regeneratiezout. Er zal zich met deze waarde geen kalk afzetten op de CV ketel, koffiezetapparaat of andere apparaten die gebruik maken van warm water. Er zal wel een minimale hoeveelheid extra zeep nodig zijn, maar weegt niet op tegen de besparing die bereikt wordt op andere fronten.

Tip: Zuiveren met 0 fH, daarna opvoeren

Wanneer je de leidingen compleet kalkvrij wilt maken, zul je hiervoor compleet onthard water moeten gebruiken. Wanneer de leidingen gezuiverd zijn kun je de fH waarde lichtjes opvoeren, en zullen de leidingen toch zuiver blijven. Informeer bij de specialist naar de juiste werkwijze.